Narkotykami nazywa się:
- substancje, których regularne przyjmowanie prowadzi do uzależnienia fizycznego, m.in. opiaty i opioidy (np. morfina, heroina), fentanyl,niektóre benzodiazepiny,
- wszystkie substancje psychotropowe, które aktualnie są nielegalne (tzw. policyjna definicja narkotyku; narkotyk z punktu widzenia obowiązującego prawa).
- Wg leksykonu Światowej Organizacji Zdrowia narkotykami można określić wszystkie substancje mające wpływ na świadomość, w tym poza powyższymi także kofeinę, nikotynę oraz alkohol etylowy.
Istnieje także definicja środka zastępczego:
- substancja w każdym stanie fizycznym, która jest trucizną lub środkiem szkodliwym, używana zamiast lub w takich samych celach niemedycznych jak środek odurzający lub substancja psychotropowa.
Podział według Światowej Organizacji Zdrowia:
I. Typ morfiny - szczegóły >>
II. Typ alkoholu i barbituranów - szczegóły >>
III. Typ amfetaminy - szczegóły >>
IV. Typ kokainy - szczegóły >>
V. Typ konopi indyjskich - szczegóły >>
VI. Typ halucynogenów - szczegóły >>
VII. Typ khat - szczegóły >>
VIII. Typ rozpuszczalników lotnych - szczegóły >>
II. Typ alkoholu i barbituranów - szczegóły >>
III. Typ amfetaminy - szczegóły >>
IV. Typ kokainy - szczegóły >>
V. Typ konopi indyjskich - szczegóły >>
VI. Typ halucynogenów - szczegóły >>
VII. Typ khat - szczegóły >>
VIII. Typ rozpuszczalników lotnych - szczegóły >>
Podział według działania fizjologicznego
Podział substancji psychoaktywnych przyjęty przez Interpol i stosowany w farmakologii:
Stymulanty czyli substancje pobudzające ośrodkowy układ nerwowy:
- Amfetamina i jej pochodne: amfetamina, metamfetamina, metylofenidat
- Efedryna i jej steroizomery: efedryna i pseudoefedryna
- N-metyloksantyny: kofeina, teofilina, teobromina
Depresanty czyli substancje działające opóźniająco na ośrodkowy układ nerwowy:
- Benzodiazepiny, np. diazepam, flunitrazepam
- Depresanty nasenne: alkohol, eter, barbiturany, chloroform, wodzian chloralu
- Opioidy, np. opium, kodeina, tramadol, morfina, heroina, metadon
Psychodeliki czyli substancje wywołujące zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym:
- delirianty, np. skopolamina, atropina
- pozostałe psychodeliki np. Salvinorin A
- psychodeliki stymulacyjne, np. MDMA, MDA, meskalina, DOM, LSD-25, AMT, DMT
- dysocjanty, np. podtlenek azotu, ketamina
Konopie indyjskie i ich pochodne, np. THC, są wyróżniane jako osobna grupa ponieważ wykazują działanie i stymulacyjne i depresyjne, a ponadto posiadają cechy psychodelików.
Narkotyki miękkie i twarde
Często narkotyki dzieli się na miękkie i twarde, choć kryterium podziału nie jest jasno ustalone. Jako twarde najczęściej określa się te, których używanie prowadzi do silnego uzależnienia, zwłaszcza kiedy jest połączone z poważnymi następstwami zdrowotnymi. Za miękkie uznaje się te, które uzależniają w dużo mniejszym stopniu lub wcale. Podział narkotyków na miękkie i twarde ma znaczenie w prawie Holandii, gdzie używanie "narkotyków miękkich" jest legalne.
Do narkotyków twardych najczęściej zalicza się kokainę, opioidy jak heroina czy morfina, do miękkich najczęściej marihuanę, haszysz i LSD.
Sporną kwestią jest klasyfikacja psychodelików. W tej grupie znajduje się wiele substancji, które, mimo że mogą być groźne dla zdrowia, nie wywołują uzależnienia, stąd przez niektórych nie są one w ogóle traktowane jak narkotyki. Holenderska polityka tolerowania miękkich narkotyków uznaje syntetyczne psychodeliki, takie jak LSD i MDMA za narkotyki twarde, chociaż mają działanie bardzo podobne do psychodelików naturalnych, takich jak meskalina (pejotl), która jest w Holandii legalna w nieprzetworzonej formie. W Polsce wszystkie wymienione substancje są nielegalne.
Narkotyki miękkie i twarde
Często narkotyki dzieli się na miękkie i twarde, choć kryterium podziału nie jest jasno ustalone. Jako twarde najczęściej określa się te, których używanie prowadzi do silnego uzależnienia, zwłaszcza kiedy jest połączone z poważnymi następstwami zdrowotnymi. Za miękkie uznaje się te, które uzależniają w dużo mniejszym stopniu lub wcale. Podział narkotyków na miękkie i twarde ma znaczenie w prawie Holandii, gdzie używanie "narkotyków miękkich" jest legalne.
Do narkotyków twardych najczęściej zalicza się kokainę, opioidy jak heroina czy morfina, do miękkich najczęściej marihuanę, haszysz i LSD.
Sporną kwestią jest klasyfikacja psychodelików. W tej grupie znajduje się wiele substancji, które, mimo że mogą być groźne dla zdrowia, nie wywołują uzależnienia, stąd przez niektórych nie są one w ogóle traktowane jak narkotyki. Holenderska polityka tolerowania miękkich narkotyków uznaje syntetyczne psychodeliki, takie jak LSD i MDMA za narkotyki twarde, chociaż mają działanie bardzo podobne do psychodelików naturalnych, takich jak meskalina (pejotl), która jest w Holandii legalna w nieprzetworzonej formie. W Polsce wszystkie wymienione substancje są nielegalne.
Charakterystyka najbardziej popularnych narkotyków:
Heroina jest bardzo silnym środkiem narkotycznym, który powoduje euforię i błogą apatię. Prowadzi u stosujących ją osób do rozwinięcia się uzależnienia psychicznego i fizycznego. Może być stosowana dożylnie, donosowo w postaci tabaczki lub palona (wdychanie oparów podgrzewanej heroiny). Ostatnia droga podania do ustroju nazywa się chasing the dragon i jest popularna w krajach azjatyckich. W niektórych krajach (Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i Holandii) farmaceutyczna postać heroiny jest stosowana w leczeniu osób silnie od niej uzależnionych i nie reagujących na zastępczą terapię metadonem. W Wielkiej Brytanii heroina (diamorfina) w postaci chlorowodorku, pod nazwą handlową Diagesil®, znajduje się w rejestrze dostępnych leków. Głównym wskazaniem do jej stosowania jest przewlekły ból u pacjentów będących w stanie agonalnym. W Polsce heroina nie jest stosowana w lecznictwie.
Amfetamina jest rozpowszechnionym nielegalnym środkiem psychotropowym. W Polsce, jak i w wielu innych krajach, posiadanie i rozpowszechnianie amfetaminy jest przestępstwem. W Polsce amfetamina została wykreślona z lekospisu. W wielu innych krajach jest jednak nadal stosowana jako lek. W USA należy do środków Schedule II, czyli o dużym ryzyku nadużywania i pewnym, acz niewielkim zastosowaniu medycznym (lek na receptę). rowadzi do zwiększenia koncentracji, polepsznia funkcji wykonawczych i czuwania (obszar górno-boczny kory przedczołowej) oraz pozytywnie wpływa na nadpobudliwość psychoruchową (wzmożenie aktywności dopaminergicznej na poziomie jąder podstawy).
Marihuana ma ona w zależności od warunków działanie: uspokajające, lekko euforyzujące i przeciwbólowe, pobudzające apetyt, rozkurczające mięśnie, zmniejszające ciśnienie śródgałkowe i rozszerzające oskrzela. W Polsce według klasyfikacji prawnej jest zakazanym środkiem odurzającym. Istnieje możliwość odstąpienia od ścigania w pewnych przypadkach, za posiadanie niewielkiej ilości narkotyku.
Kokaina Im szybciej narkotyk dostaje się do mózgu, tym szybciej odczuwalne są efekty jego działania. Długość i intensywność ich trwania jest związana z metodą podania narkotyku. Efekt odurzenia odczuwalny jest niedługo po zażyciu kokainy. Odczucia psychotropowe, określane jako high, są powiązane z koncentracją narkotyku we krwi, szczególnie krwi dopływającej do mózgu. Im szybciej kokaina dotrze do mózgu, tym większe będą te efekty; szybko również znikną. W rezultacie, te sposoby przyjmowania kokainy, które powodują szybkie i intensywne odczucia, powodują również krótsze trwanie tych efektów.
Powoduje: rozszerzenie źrenic , rozkurcz mięśniówki oskrzeli , zahamowanie perystaltyki przewodu pokarmowego , zahamowanie wydzielania śliny przez gruczoły ślinowe. , w mniejszych dawkach – pobudzenie psychoruchowe, uczucie euforii, omamy, w większych – depresja ośródka oddechowego w pniu mózgu,wzrost ciśnienia tętniczego i zaburzenia rytmu serca.
Powoduje: rozszerzenie źrenic , rozkurcz mięśniówki oskrzeli , zahamowanie perystaltyki przewodu pokarmowego , zahamowanie wydzielania śliny przez gruczoły ślinowe. , w mniejszych dawkach – pobudzenie psychoruchowe, uczucie euforii, omamy, w większych – depresja ośródka oddechowego w pniu mózgu,wzrost ciśnienia tętniczego i zaburzenia rytmu serca.
